Werken met depressie: hoe keert u terug naar het werk?

We hebben allemaal weleens dagen dat het wat minder gaat. Veel mensen zullen eens een sombere dag hebben of zelfs een aantal sombere dagen achter elkaar. Op die dagen voelt alles wat zwaarder, is het moeilijker om motivatie te vinden en heeft u weinig energie. Kortom, u voelt zich een beetje ‘depri’. Gelukkig blijft dit meestal maar bij een dag of een paar dagen en ziet de wereld er daarna weer een stuk rooskleuriger uit. Maar wat als dit gevoel aanhoudt en u te maken hebt met een echte depressie? Welke invloed heeft dit op uw leven en op uw werk? En als u uitvalt, hoe keert u dan weer terug naar het werk?

Wat is depressie?

Feiten en cijfers

• Jaarlijks krijgt ongeveer 9% van de volwassenen te maken met een depressie. 
• Een kwart van alle Nederlanders krijgt er ooit in het leven mee te maken. 
• Depressies komen vaker voor bij vrouwen dan bij mannen.
• Depressies komen het meest voor in de leeftijd van 18 tot 34 jaar.
• 50% van de mensen met een depressie is hier na 6 maanden van hersteld. Bij zo’n 12% duurt de depressie langer dan 36 maanden.
• De kans op terugval is groot bij depressie: de helft van de mensen die ervan herstelt, krijgt er later nog eens mee te maken. 
• Depressie staat bovenaan op de ranglijst van aandoeningen met de hoogste verzuimkosten. De kosten van verzuim door depressie worden geschat op ongeveer €1,8 miljard op jaarbasis. 

Wat houdt het in? 

De DSM-5 geeft een lijst met mogelijke symptomen die horen bij een depressie. Minstens vijf van de symptomen moeten voor een periode van minimaal twee weken aanwezig zijn geweest. Wat in ieder geval één van de symptomen moet zijn om te spreken van een depressie, is ofwel een sombere stemming, ofwel verlies van interesse of plezier. 

Andere symptomen kunnen bijvoorbeeld zijn: 

• significant gewichtsverlies of juist een gewichtstoename; 
• slapeloosheid of juist overmatig slapen;
• concentratieproblemen, moeite met denken en beslissingen nemen;
• schuldgevoelens of gevoelens van waardeloosheid;
• vermoeidheid, verlies van energie.

Waardoor wordt het veroorzaakt? 

Een depressie kan verschillende oorzaken hebben. Denk aan: 

• genetische aanleg;
• heftige/traumatische gebeurtenissen;
• een tekort aan bepaalde stofjes in de hersenen;
• gebeurtenissen in de jeugd;
• hormonale veranderingen.

Soms heeft een depressie geen aanwijsbare oorzaak. Dit kan het extra moeilijk maken om ermee om te gaan.

Werken en depressie 

U kunt zich voorstellen dat een depressie grote invloed heeft op het werk. Concentratieproblemen, piekeren en slaaptekort hebben direct invloed op het functioneren op de werkvloer. Het kost meer inspanning om het werk goed uit te voeren. Depressie zorgt bovendien voor meer fouten, productiviteitsverlies, meer baanonzekerheid en een verminderd carrièreperspectief. 

Desondanks is ongeveer 7% van de beroepsbevolking aan het werk met een vermoedelijke depressie. In veel gevallen is het uiteindelijk niet meer mogelijk om het werk naar behoren uit te voeren en leidt depressie dan ook tot verzuim. Het is daarom belangrijk om de symptomen vroegtijdig te herkennen en op tijd hulp te zoeken. Op die manier voorkomt u misschien wel volledige en/of langdurige uitval. Bovendien is het makkelijker om te re-integreren. Want in principe geldt dat hoe langer het verzuim voortduurt, hoe moeilijker het is om weer terug te keren naar de werkvloer. En dat is zonde, want werken kan ook een hele positieve invloed hebben op het verloop van de depressie en zelfs therapeutisch werken. Het vergroot daarmee de kans op een spoedig herstel.

Depressie door werk

Werk kan een belangrijke rol spelen in het herstellen van een depressie. Echter kan werk ook juist (een deel van) de oorzaak zijn van een depressie. Wanneer een depressieve stoornis veroorzaakt of in stand gehouden wordt door de omstandigheden op het werk, spreken we van een beroepsgebonden depressie. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat er een aantal risicofactoren zijn die de kans op een beroepsgebonden depressie vergroten, zoals:

• baan-/toekomstonzekerheid;
• een gebrek aan sociale ondersteuning op het werk. Hieronder valt ook pestgedrag; 
• het hebben van een niet-passende functie; 
• een te hoge werkdruk;
• slechte werksfeer en onrechtvaardige behandeling door leidinggevenden. 

Hoe keer je terug naar je werk met een depressie? 

In veel gevallen leidt een depressie dus tot verzuim. Toch is het op een bepaald moment goed om weer stappen te maken richting terugkeer naar werk. Juist ook omdat dit het herstel kan bevorderen. Belangrijk hierbij is om zorgvuldig te werk te gaan en te kijken waar mogelijkheden liggen. 

Er zijn een aantal zaken die invloed hebben op hoe makkelijk en snel iemand met een depressie weer aan het werk kan gaan: 

• De lengte van het verzuim. Hoe langer het verzuim duurt, hoe moeilijker het wordt om de stap richting werk weer te zetten; 
• Het cognitieve functioneren van de werknemer. Indien het geheugen en de concentratie bijvoorbeeld sterk beïnvloed worden door de depressie, kan dit de terugkeer naar het werk bemoeilijken;
• De houding van de leidinggevende. Een betrokken en actieve leidinggevende kan het proces van werkhervatting positief beïnvloeden. Het tegenovergestelde is echter ook waar;
• Geslacht, leeftijd en opleiding. Mannen keren over het algemeen wat sneller terug naar het werk dan vrouwen, jongeren sneller dan ouderen, laagopgeleiden sneller dan hoogopgeleiden.

Het belang van werken

Werken kan, onder de juiste omstandigheden, bijdragen aan het herstellen van een depressie. Uit onderzoek blijkt dat drie of meer dagen werken het herstel positief beïnvloedt. Bij mensen die twee dagen of minder werken, is er minder of geen verbetering te zien.

Werken zorgt bovendien voor regelmaat en een goed dag- en nachtritme. Dit blijkt een belangrijke factor te zijn bij het herstellen van een depressie. Andere positieve aspecten aan werk: 

• contact met collega’s; 
• zinvolle dagbesteding; 
• onder de mensen zijn;
• positieve resultaten boeken. 

Werken op therapeutische basis

Een eerste stap bij het terugkeren naar werk is vaak werken op arbeidstherapeutische basis. U bent dan nog ziek gemeld, maar verschijnt al wel weer op het werk. Dit is een mooie manier om te ontdekken of u het werk alweer aan kunt, zonder dat de verwachtingen al te hoog zijn. Meestal wordt dit klein begonnen en wanneer dit goed gaat, wordt het stap voor stap uitgebreid. Zo kan dat in het begin alleen gaan om een kopje koffie drinken op het werk. 

Werken op arbeidstherapeutische basis kan door de bedrijfsarts ingezet worden. Als het op de juiste manier wordt ingezet, kan dit het herstel bespoedigen. Erg belangrijk hierbij is dat bedrijfsarts en betrokken hulpverleners goed met elkaar communiceren. 

Aangepaste werkzaamheden

In sommige gevallen is het niet (meteen) mogelijk om de oorspronkelijke functie te hervatten. In dat geval is het nodig om aangepaste werkzaamheden te verrichten. Dit doet u in overleg met de werkgever. Soms betekent dit dat de werkzaamheden (tijdelijk) aangepast worden of dat u een andere functie gaat vervullen. In andere gevallen kan het gaan om aangepaste werktijden. U werkt dan bijvoorbeeld op andere tijdstippen of u maakt minder lange dagen.

Takeaways

• Depressie komt veel voor en zorgt voor een groot deel van het verzuim in Nederland.
• Een depressie behelst altijd een sombere stemming of verlies van interesse/plezier, maar kent daarnaast tal van andere mogelijke symptomen.
• Een depressie wordt vaak veroorzaakt door een combinatie van aanleg en omgevingsfactoren.
• Een depressie kan het werken bemoeilijken. Vaak leidt het dan ook tot verzuim.
• Een depressie kan (mede) veroorzaakt worden door omstandigheden op het werk. 
• Terugkeren naar werk kan op verschillende manieren bijdragen aan een spoedig herstel van de depressie. Belangrijk hierbij is dat u overlegt met uw werkgever, bedrijfsarts en hulpverlener(s) over de manier waarop dit succesvol kan.
• Terugkeren naar het werk begint meestal met werk op arbeidstherapeutische basis.
• Soms is het noodzakelijk dat uw werkzaamheden tijdelijk of permanent aangepast worden, om het werk te kunnen volhouden.